مراقبت های لازم دوران ارتودنسی دندان (قبل و بعد ارتودنسی)

حتما شما هم افرادی را دیده­اید که رشته‌­هایی از جنس فلز را برای مدت طولانی روی دندان­‌های خود نصب می­‌کنند. شاید برای شما هم سوال شده باشد که کاربرد این رشته­‌ها چیست و چرا از آنها استفاده می­‌شود؟

ارتودنسی، یکی از درمان‌­های دندان­‌پزشکی است که هدف آن، اصلاح فرم نادرست و ناهماهنگ فک‌­ها و دندان‌­ها است. این نوع درمان برای افرادی استفاده می‌­شود که دندان‌­های نامرتبی دارند یا فک بالا و پایین آنان دچار بیرون­‌زدگی و ناهماهنگی است. رشته‌­های سیمی ارتودنسی به کمک قفل‌­هایی از جنس فولاد، سرامیک یا شیشه با ایجاد فشار قابل تنظیم روی دندان­ها می‌­توانند آنها را بدون آسیب‌­دیدگی حرکت دهند و فرم آنها را اصلاح کنند. البته همه انواع ارتودنسی به یک شکل نیستند. برخی از آنها شفاف می‌باشند و به راحتی رویت نمی‌­شوند. برخی دیگر نیز در فضای پشت دندان قرار می­‌گیرند.

ارتودنسی یک درمان طولانی مدت است و بسته به روش انجام آن، چیزی بین 6 ماه تا 3 سال زمان می‌­برد. روش‌­های سنتی انجام ارتودنسی نیاز دارند تا در این مدت به صورت مرتب توسط دندان­پزشک مورد بررسی قرار بگیرند و فشار وارده بر دندان‌­ها تنظیم شود. سوالی که وجود دارد این است که «در این مدت طولانی، چه مراقبت­‌هایی باید انجام شود؟» «چطور می‌­توان در این مدت بهداشت دهان و دندان را رعایت کرد؟» و …

اگر چنین سوالاتی در ذهن شما نیز وجود دارد، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

اهمیت مراقبت از دندان در دوران ارتودنسی

همانطور که گفتیم، ارتودنسی یک درمان بلندمدت است و براکت‌­های آن زمان زیادی مهمان دندان‌­های شما هستند. در این مدت، اولا دندان­‌ها به دلیل اینکه از طرف براکت­‌ها تحت فشار هستند، حساسیت بیشتری دارند و ثانیا ذرات باقی‌مانده مواد غذایی علاوه بر فاصله بین دندان­‌ها، یک فضای جدید هم برای سکونت دارند؛ یعنی فضای بین دندان و براکت­‌های ارتودنسی.

به همین دلایل، لازم است بیمار در این دوران با دقت بیشتری از دندان­‌های خود مراقبت کند. در غیر این صورت، نه تنها ارتودنسی نتیجه لازم را به ارمغان نمی‌­آورد، بلکه ممکن است مسبب بیماری‌­های بیشتری نظیر تحلیل لثه یا پوسیدگی دندان نیز بشود.

مراحل ارتودنسی چگونه است؟

ارتودنسی نیز مانند سایر درمان­های دندان­پزشکی مراحل متعددی دارد که عبارت‌­اند از:

• معاینات اولیه: در این مرحله، لازم است شرایط فک و دندان­های بیمار به صورت دقیق توسط دندان­پزشک بررسی شود. برای افزایش دقت، از تصاویر رادیولوژی یا مدل­‌سازی گچی و کامپیوتری دندان­‌ها نیز استفاده می­‌شود تا چیزی از قلم نیافتد.
• ترمیم‌­های مورد نیاز: بسته به شرایط بیمار، گاهی لازم است بخش­‌هایی از دندان­‌ها، لثه یا فک پیش از شروع پروسه ارتودنسی ترمیم شوند. به عنوان مثال، جراحی ترمیم لثه، عصب­‌کشی و ترمیم دندان­‌های آسیب­‌دیده، جرم­‌گیری دندان‌­ها و یا سایر درمان‌­های لازم طبق نظر پزشک شما انجام می­‌شود تا دندان­‌ها و محیط دهان مقاومت لازم برای میزبانی از براکت­‌های ارتودنسی به مدت طولانی را کسب کنند.
• انتخاب روش درمان: با توجه به تنوع روش‌­های درمانی بر اساس شرایط، سلایق و توانایی مالی بیمار، ممکن است چند روش ارتودنسی برای او قابل انجام باشد. در چنین حالتی، دندان­پزشک گزینه‌­های ممکن را از نظر مزایا و معایب برای بیمار شرح می­‌دهد تا خود بیمار بهترین انتخاب را انجام دهد.
• نصب براکت­‌ها: نصب براکت‌­ها همان مرحله آغازین فرآیند ارتودنسی است. در این مرحله که ممکن است تا 6 ماه نیز به طول بیانجامد، براکت‌­ها بر اساس روش و متریال انتخاب شده توسط بیمار و پزشک روی دندان‌­ها سوار می­‌شوند. این براکت­‌ها باید به صورت دوره­‌ای توسط پزشک بررسی شده و فشار آنها روی دندان­‌ها تنظیم شود.
• مراقبت از دندان ارتودنسی شده: برای یک مدت زمان طولانی، بیمار و پزشک باید با دقت و حوصله به براکت‌­ها کمک کنند تا اصلاحات لازم را بدون آسیب رساندن به بخش دیگری از فضای دهان به انجام برساند. مراقبت­‌های مختلفی در این دوره توسط دندان­پزشک به بیمار گوشزد می­‌شود که انجام آنها بسیار مهم است. در بخش­‌های بعدی به این مراقبت‌­ها خواهیم پرداخت.
• ریتینر: با توجه به اینکه دندان‌ها در طول مدت استفاده از براکت‌ها و انجام ارتودنسی حرکت می‌کنند و جابجا می‌شوند، پس از خارج شدن براکت‌ها هم ممکن است استقامت و پایداری آن‌ها کاهش یابد. برای جلوگیری از این اتفاق، یک قالب از جنس پلاستیک برای بیمار طراحی می‌شود تا با نصب روی دندان، جلوی حرکت آن را بگیرد. این قالب بر حسب تشخیص دندان‌پزشک می‌تواند بین ۶ ماه تا بیش از یک سال به طول بیانجامد‌.

نحوه مراقبت از دندان ارتودنسی شده

همانطور که گفتیم، در دوران طولانی ارتودنسی باید مراقبت‌های زیادی انجام شود تا این درمان به بهترین شکل انجام شود. در این قسمت، مهم‌ترین مراقبت‌های ارتودنسی را در بازه‌های مختلف بیان خواهیم کرد:

مراقبت‌های قبل از ارتودنسی:

در بازه زمانی قبل از انجام ارتودنسی، بهتر است برخی عادت‌های نامناسب برای دندان توسط بیمار برطرف شود. به عنوان مثال مصرف دخانیات کاهش یابد، بهداشت دندان بهتر از قبل رعایت شود و از تحریک مداوم دندان به وسیله زبان جلوگیری گردد. رعایت این موارد ممکن است باعث شود دیگر نیاز نباشد جراحی‌هایی مانند جراحی فلپ پریودنتال یا ترمیم لثه انجام گیرد و از این طریق، در زمان و هزینه نیز صرفه‌جویی به عمل آید.

2) مراقبت­‌های پس از جایگذاری براکت­ها:

• پس از اینکه براکت‌­ها روی دندان گذاشته شوند، برای مدتی لثه‌­ها و دندان­ها حساس­‌تر خواهند بود و احتمال درد و التهاب نیز وجود دارد. این موضوع به دلیل حضور یک جسم خارجی در فضای دهان برای مدت طولانی است و به مرور رفع می­‌شود. اگر درد برای بیمار غیر قابل تحمل باشد، می‌­تواند از قرص­‌های مسکن کمک بگیرد. هم­چنین، توصیه می­‌شود در این دوره از موم ارتودنسی استفاده شود که کمی از زمختی و آزاردهندگی براکت‌­ها می‌­کاهد.
• از زمان شروع پروسه ارتودنسی، باید به صورت منظم (حداقل دو ماه یک بار) به دندان­پزشک مراجعه کنید. این مراجعه­‌ها حتی در دوره استفاده از ریتینر هم باید ادامه یابد، اگرچه که دوره آن حین استفاده از ریتینر می­تواند تا شش ماه یک بار هم به تعویق افتد.
• در هفته­‌های اول انجام ارتودنسی نباید از غذاهای خشک یا غذاهایی که جویدن آنها سخت است استفاده کنید. پوره‌­ها، میوه‌­های نرم، تخم­‌مرغ و… می­توانند گزینه‌­های خوبی برای سبد غذایی شما باشند.
• بعد از خوردن هر چیزی، دهان خود را شست‌وشو دهید.
• بهتر است در هفته‌­های اول از خوردن نوشیدنی‌­های قندی و تنقلات پرهیز کنید.
• ترجیحا استفاده از دهان‌شویه را در روتین زندگی خود قرار دهید.

استفاده از نخ دندان در ارتودنسی

استفاده از ارتودنسی به هیچ وجه دلیل خوبی برای عدم رعایت بهداشت دهان و دندان نیست. دقیقا به همان دلایلی که پیش از این از مسواک و نخ دندان استفاده می‌­کردید، در این دوره هم باید از آنها استفاده کنید. معمولا توصیه می­‌شود برای مراقبت از دندان ارتودنسی شده، از نخ دندان سوپرفلاس استفاده شود. این نوع نخ دندان یک سر سفت و محکم دارد که به عبور از میان سیم­‌های ارتودنسی و تمیز کردن دندان­‌ها کمک می­‌کند.

دقت کنید که پس از هر بار غذا خوردن، باید از مسواک و نخ دندان استفاده کنید. مراقبت­‌های بعد از ارتودنسی، بخش مهمی از این نوع درمان هستند که نادیده گرفتن آنها، پروسه درمان را تحت تاثیر قرار می­‌دهد.

مسواک زدن در دوران ارتودنسی

استفاده از مسواک در دوران ارتودنسی اهمیت دوچندان دارد. زیرا علاوه بر حساسیت بیشتر دندان‌­ها، فضای بین سیم‌­ها و دندان نیز محل خوبی برای تجمع باکتری­‌ها می‌باشد. بهتر است برای مسواک زدن در دوران ارتودنسی از مسواک مخصوص که سر بسیار کوچکی دارد و راحت‌­تر فضای باقیمانده اطراف براکت­ها را تمیز می­کند، استفاده کنید. مسواک زدن در دوران ارتودنسی بعد از هر وعده غذایی اجباری است. توصیه می­شود این کار را با صبر و حوصله انجام دهید. هر بار مسواک زدن دندان ارتودنسی شده باید چیزی حدود پنج دقیقه زمان ببرد.

البته می‌­توانید از مسواک­‌های معمولی نیز استفاده کنید؛ اما باید حواستان باشد که هنگام مسواک زدن یک زاویه 45 درجه به مسواک بدهید تا مستقیما به براکت‌­ها نیرویی وارد نشود. اگر از ارتودنسی متحرک استفاده می­‌کنید، باید پیش از مسواک زدن آن را از دهان خود خارج کنید.

جمع بندی

در این مقاله، به بررسی مراقبت‌­های بعد از ارتودنسی پرداختیم. این مراقبت‌­ها بخش مهمی از این روش درمانی ناهماهنگی­‌های حوزه دهان و دندان است و می‌­تواند اثربخشی آن را تا حد زیادی افزایش دهد. مسواک زدن، استفاده از نخ دندان، اصلاح رژیم غذایی و پرهیز از عادت­های آسیب­‌زا برای دندان بخشی از مهم­ترین مراقبت­‌های این دوره به حساب می‌­آیند اما هیچکدام به اندازه مراجعه مستمر به دندان­پزشک و عمل به توصیه­‌های او در پیشرفت سریع درمان موثر نیستند.

به یاد داشته باشید که ارتودنسی یک روش درمانی زمان­‌بر است. بنابراین شکیبایی شما و انجام مرتب مراقبت­‌های گفته شده، شرط موفقیت این نوع درمان خواهد بود. پس در راه خود ثابت‌­قدم باشید تا زیبایی فک و دندان­های شما، بیش از پیش شما را بین دیگران درخشان جلوه دهد.